“Vóór alles ligt het mij vandaag na aan het hart om u een en ander te vertellen met het oog op wat vanuit de impulsen van onze tijd, vanuit de nood van onze tijd, tegen de mensen moet worden gezegd in een geschrift van mij over het sociale vraagstuk, dat in de komende dagen zal verschijnen. Dit geschrift zal heten De kernpunten van het sociale vraagstuk in de werkelijke eisen van het leven nu en in de toekomst. Uit de beschouwingen van de afgelopen dagen, die eigenlijk slechts een voortzetting en een uitbreiding zijn van de beschouwingen die wij hier sinds vele weken hebben gehouden, zult u hebben opgemaakt dat hetgeen ik juist met betrekking tot het sociale vraagstuk zal moeten zeggen, niet een soort zijstroming is naast dat wat in ons hele geesteswetenschappelijke streven leeft, maar dat wij het inderdaad zó moeten zien dat dit geesteswetenschappelijk streven juist door de hem eigen aard, begrip ontwikkelt voor de behoeften en de eisen van het heden en de naaste toekomst, en dat het nu eenmaal zo is dat het juist voor het karakter van onze tijd kenmerkend is, dat de nood van de tijd alleen radicaal kan worden opgelost vanuit geestelijke impulsen. Al het andere dat zou worden geprobeerd – ik heb dit al vanuit de meest verschillende gezichtspunten benadrukt – zou toch hoogstens een surrogaat kunnen zijn. Ook het uiterlijke dat zou moeten worden gedaan, zal van een zodanige natuur moeten zijn dat, ik zal niet zeggen een bepaalde vorm van geesteswetenschap, maar dat een geestesleven dat naar de werkelijke geest streeft, binnen de sociale ordening mogelijk wordt.”
(Rudolf Steiner in een voordracht van 14 april 1919, GA 190)

[Opgenomen in: Driegonaal, jrg.35, nr.1/2, april 2019]

U kunt het als het fundament van de driegeledingsimpuls beschouwen, dat deze overal op de werkelijkheid mikt en niet wil theoretiseren. Als ik me enigszins paradoxaal mag uitdrukken: voor mijn boek over het sociale vraagstuk [De kernpunten van het sociale vraagstuk – red.] geldt eigenlijk dat het niet zozeer het belangrijkste is wat daar in staat maar dat veel belangrijker is wat er gebeurt wanneer men begint dat wat er staat te verwerkelijken. Dan zouden de mensen allerlei dingen ervaren waarvan ze zich van tevoren geen voorstelling hebben gemaakt, en dat zijn juist de dingen die in deze tijd onbewust verlangd worden door de mensen die werkelijk arbeid verrichten en productief zijn. En dat is ook met de democratie het geval.

en het tegenbeeld daarvan in het Marxisme

Een voordracht van Rudolf Steiner
ter gelegenheid van de 150ste geboortedag van Hegel
op 27 augustus 1920

Vandaag is het 150 jaar geleden dat in Stuttgart Hegel werd geboren en wanneer we hierbij stilstaan moeten we er eigenlijk een gevoel voor hebben hoezeer de tijden veranderd zijn sinds de geboorte van deze voor de hele moderne beschaving zo bijzonder karakteristieke geest. Hegel omsluit zo te zeggen het extract van het geestesleven van dat Middeneuropese gebied dat wezenlijk zo totaal anders werkzaam is geworden; en nu begint dit geestesleven, door de rol die het daarbij gespeeld heeft, van dit Middeneuropese gebied volledig ideëel te verdwijnen.

(…) De mensen willen de anthroposofie het liefst onder de toonbank verkopen; om er in het openbaar voor te staan, daarvoor schrikken ze terug. Anthroposofie kan echter alleen, en moet ook daadwerkelijk, in het groot werken; alleen dan zal zij terrein winnen. De mensen moeten ook de moed hebben de geest van de anthroposofie in de openbaarheid te brengen. Ik streefde er altijd naar, van het begin af aan, een therapeutisch instituut, en onderzoeksinstituut enzovoorts op te richten. We moeten zo werken dat we op een concreet anthroposofisch fundament kunnen staan.

Om in deze tijd over Pinksteren te spreken zoals dat gebruikelijk geworden is, is voor mij, in het licht van de ernst van deze tijd, een onchristelijke handeling – hoewel dergelijke onchristelijke handelingen tegenwoordig aan de orde van de dag zijn.Wat zij die zich waarachtig hebben verbonden met onze beweging voor de driegeleding van het sociale organisme over de vernieuwing van het onderwijs naar voren brengen, dat is wel gesproken vanuit de geest van het Pinksterfeest. Want in het op eigen benen zetten van het geestesleven, in het zelfstandig maken van het onderwijs, daarin ligt de essentie van de Pinkstergeest in onze tijd.